7 χρόνια συμπληρώθηκαν πριν λίγες μέρες (18/02/2015), από τότε που η εμβληματικότερη μορφή της ελληνικής υδατοσφαίρισης πέρασε στην ιστορία…
«Όσο πιο πολύ πίσω πάμε στο παρελθόν, τόσο πιο μακριά μπορούμε να δούμε στο μέλλον», λέει το σοφό γνωμικό του Ουίνστον Τσώρτσιλ και ίσως να ταιριάζει απόλυτα στο σημερινό μας αφιέρωμα… Ο αείμνηστος Ανδρέας Γαρύφαλλος δεν αποκαλείται τυχαία μέχρι και τώρα, ο «πατριάρχης» της υδατοσφαίρισης. Η δράση και συμβολή του, όχι μόνο στον σύλλογο του Εθνικού Πειραιά, αλλά και στην ελληνική υδατοσφαίριση γενικότερα αποτέλεσαν ορόσημο στην μετέπειτα ανάπτυξη και εξέλιξη του αθλήματος, έχοντας ταυτόχρονα το ταλέντο και την γνώση, ώστε να εισάγει σπουδαίες καινοτομίες και θεμελιώδεις ιδέες στον υγρό στίβο.
Με μια… συλλογή τροπαίων και μεταλλίων που ο καθένας θα ζήλευε, ο Ανδρέας Γαρύφαλλος ξεκίνησε ως κολυμβητής, όμως γρήγορα αντιλήφθηκε την κλίση του στην υδατοσφαίριση, μέσα από την οποία πανηγύρισε 18 Πρωταθλήματα Ελλάδος, από το 1948 έως το 1968 – με τον Εθνικό Πειραιώς – και 6 Κύπελλα Ελλάδος (1953-1958).
Εξαιρετικός κολυμβητής και κορυφαίος πολίστας, ο Ανδρέας Γαρύφαλλος διέγραψε μια εξίσου λαμπρή πορεία και με το σκουφάκι της Εθνικής ομάδας, μετρώντας 140 συμμετοχές, ενώ για αρκετά χρόνια αποτελούσε και αρχηγός. Ιδιαίτερα, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 – Μεξικό, ο Ανδρέας Γαρύφαλλος ήταν παίκτης-προπονητής, ενώ οδήγησε την «γαλανόλευκη» και στην 10η θέση στη Μόσχα το 1980. Μάλιστα, το 1964 τιμήθηκε από Ελληνικό Υπουργείο εθνικής άμυνας με το μετάλλιο ήθους και αθλητικής αξίας!
Μην ξεχνάμε επίσης ότι και σε αγωνιστικό επίπεδο ήταν άκρως οξυδερκής και έκανε πράγματα που εκείνη την εποχή κανείς δεν είχε ξαναδεί, ενώ μια ανέκδοτη ιστορία που σας αποκαλύπτει το Aquafeed24 είναι ότι ήταν ο πρώτος Έλληνας που είχε προσεγγίσει η Προ Ρέκο για να αγωνιστεί με το σκουφάκι της, αλλά δεν τελεσφόρησε ποτέ, καθώς υπηρετούσε στο Ναυτικό. Τότε, οι Ιταλοί είχαν στις τάξεις τους τον… αντίστοιχο Γαρύφαλλο, Εράλντο Πίτσο, την σπουδαιότερο προσωπικότητα στην ιστορία της Προ Ρέκο.
Ακόμη μια ενδεικτική ιστορία του πόσο σημαντικός ήταν τότε ο Ανδρέας Γαρύφαλλος: Η διπλή καριέρα του «πατριάρχη του ελληνικού πόλο», δηλαδή ως παίκτης και προπονητής, ολοκληρώθηκε το 1968. «Ήταν στον τελικό του πρωταθλήματος. Είχε πάει ο, τότε, γενικός γραμματέας Αθλητισμού, Κωνσταντίνος Ασλανίδης. Ο πατέρας μου ήταν στο νερό και έκανε προθέρμανση. Ο Ασλανίδης του ζήτησε να βγει από το νερό και να αποφασίσει εάν θα είναι παίκτης ή προπονητής. Έτσι, σταμάτησε να παίζει», είχε αναφέρει ο γιός του, Γιάννης Γαρύφαλλος προ ετών στην καθημερινή.
Ως προπονητής σε εθνικό επίπεδο, είχε αφήσει το στίγμα του στον Εθνικό, στον Άρη Θεσσαλονίκης, στο Ν.Α.Ο. Κέρκυρας, στον Παναθηναϊκό, στο Ν.Ο. Χίου και στον Ηρακλή Θεσσαλονίκης, ενώ είχε διατελέσει και Πρόεδρος του «Αυτοκράτορα».
Επιπλέον, ο Ανδρέας Γαρύφαλλος συνέχισε το σπουδαίο έργο του ως τεχνικός, για περισσότερα από 15 χρόνια στις Εθνικές ομάδες ανδρών και νέων, οδηγώντας τις σε τρεις Ολυμπιακούς Αγώνες, πέντε Παγκόσμια Πρωταθλήματα και έξι Πανευρωπαϊκά. Μην λησμονούμε επίσης, ότι υπό την καθοδήγησή του, η εθνική νέων, κατέκτησε στην Ουγγαρία το αργυρό μετάλλιο, που ήταν το πρώτο που κέρδισε η Ελλάδα σε αυτή την κατηγορία.
Πίστη στους νέους αθλητές
Η ανάδειξη της νέας γενιάς ήταν ο πρωταρχικός στόχος του Ανδρέα Γαρύφαλλου, τόσο ως σωματειακός όσο και ως εθνικός προπονητής. Από την άλλη, μην ξεχνάμε ότι στην πλειοψηφία της, η οικογένειά του, ο γιος του, Γιάννης, καθώς και τα εγγόνια του: επίσης Ανδρέας και Τζούλια, άφησαν και το δικό τους στίγμα στην ελληνική υδατοσφαίριση, στηρίζοντας καθημερινά τον υγρό στίβο, τιμώντας παράλληλα και τον «πατριάρχη» του αθλήματος.
«Οφείλω πολλά σε αυτόν. Ήταν ο προπονητής που με ανέδειξε. Ήμουν αθλητής του Ολυμπιακού και είδε σε εμένα κάτι που δεν είχαν δει οι προπονητές της ομάδας μου. Με κάλεσε στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα και έπαιξα πρώτα στην εθνική και ύστερα στον Ολυμπιακό. Η φιλοσοφία που είχε για τη ζωή με ακολούθησε στα επόμενα στάδια και της δικής μου ζωής. Ήταν ίσως η πιο ολοκληρωμένη προσωπικότητα του αθλήματος. Δικαίως φέρει τον τίτλο του πατριάρχη» θυμάται ο παλαιός πολίστας και νυν πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής, Σπύρος Καπράλος.
Σε μια εποχή που τα καμπ και οι προετοιμασίες ήταν σχεδόν άγνωστες λέξεις για τον ελληνικό αθλητισμό, ο «πατριάρχης του πόλο» τα εισήγαγε στην υδατοσφαίρισή μας. «Τον ενδιέφερε η ανάπτυξη. Εκείνη την εποχή το πόλο παιζόταν περισσότερο στη θάλασσα διότι υπήρχαν ελάχιστες πισίνες. Τα πάντα βρίσκονταν σε… νηπιακά βήματα. Τα καλοκαίρια καλούσε αθλητές από όλη την Ελλάδα και διοργάνωνε πρωταθλήματα στα οποία έδινε ονόματα ψαριών. Έτσι προέκυψε η επόμενη γενιά της υδατοσφαίρισης» μας λέει ο γιος του, Γιάννης.
Ως ομοσπονδιακός προπονητής δούλεψε για περίπου 15 χρόνια. «Είχαμε πάει με την εθνική στη Γερμανία. Εγώ και άλλοι τρεις από τους μικρούς βγήκαμε για διασκέδαση και επιστρέψαμε αργά. Μας περίμενε στην είσοδο και μας είπε ότι την επόμενη ημέρα θα μαζεύαμε τα πράγματά μας και θα φεύγαμε. Ήμασταν ναύτες και θα αντιμετωπίζαμε πρόβλημα στην υπηρεσία μας. Το πρωί, οι μεγαλύτεροι μας είπαν ότι εάν η ομάδα κέρδιζε θα γλιτώναμε την τιμωρία. Δεν έχω παρακολουθήσει παιχνίδι με περισσότερη αγωνία» αναπολεί ο κ. Καπράλος.
Τα παιχνίδια τακτικής και η μεγάλη του αγάπη
Ο «πατριάρχης του ελληνικού πόλο» οδήγησε την εθνική ομάδα σε Ολυμπιακούς Αγώνες, παγκόσμια και ευρωπαϊκά πρωταθλήματα καθώς και Μεσογειακούς Αγώνες, οι οποίοι εκείνη την εποχή είχαν ιδιαίτερη αίγλη.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής δεν θα ξεχάσει την πρώτη φορά που φόρεσε το εθνόσημο, χάρη σε ένα παιχνίδι «τακτικής» του Ανδρέα Γαρύφαλλου: «Στους Μεσογειακούς Αγώνες του 1975, η εθνική είχε χάσει από την, τότε, υπερδύναμη του χώρου, Γιουγκοσλαβία με 11-0. Ήταν ιδιαίτερα ντροπιαστικό. Στη συνέχεια πήραμε μέρος σε ένα τουρνουά όπου αντίπαλός μας ήταν πάλι η Γιουγκοσλαβία. Τότε, ο Γαρύφαλλος μου είπε ότι θα τους κάνει την… έκπληξη και αποφάσισε να ξεκινήσω εγώ και άλλοι δύο από τους μικρούς. Παίξαμε πολύ καλά και χάσαμε μόνο 4-5. Από εκείνη την ημέρα έπαιζα πάντα στην πρώτη ομάδα. Έβλεπε πολύ μπροστά από όλους τους άλλους».
Μέχρι και τις τελευταίες ημέρες της ζωής του ζητούσε να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα στο αγαπημένο του άθλημα και, ιδιαίτερα, για την ομάδα του Εθνικού.
Μέρες και έργα του Ανδρέα Γαρύφαλλου
Ως αθλητής , μετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 (Μεξικό), όπου ήταν και προπονητής ταυτόχρονα, πετυχαίνοντας 4 γκολ. Νωρίτερα με την Εθνική ομάδα μετείχε στους 1ους Μεσογειακούς Αγώνες (Αλεξάνδρεια) όπου η Ελλάδα ήταν 3η, καθώς και το 1967 στην Τύνιδα (4η η Ελλάδα). Το 1958 ήταν σημαιοφόρος της ελληνικής αποστολής κολύμβησης στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Βουδαπέστης.
Με τον Εθνικό Πειραιά – με τον οποίο υπήρξε και δύο φορές πανελληνιονίκης κολύμβησης – κατέκτησε ως αθλητής 17 συνολικά πρωταθλήματα Ελλάδας από το 1948 έως το 1968 και 6 Κύπελλα Ελλάδας από το 1953 έως και το 1958 που ολοκληρώθηκε η πρώτη περίοδος της διοργάνωσης.
Στον πρώτο τελικό (1953), με αντίπαλο τον Ολυμπιακό, το Κύπελλο κρίθηκε στην 3η παράταση (5-4), μετά από 58 ολόκληρα αγωνιστικά λεπτά! Ήταν μάλιστα εκείνος που πέτυχε και τα 5 γκολ της αναμέτρησης που στην κανονική διάρκεια είχε βρει τις δύο ομάδες ισόπαλες (3-3)!
Πολύ αργότερα (1985), ως προπονητής του Άρη Θεσσαλονίκης, αντιμετώπισε τον Εθνικό τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας (8-7 οι Πειραιώτες).
Στην Α1 Ανδρών διετέλεσε τεχνικός του ΝΑΟ Κέρκυρας (1987-88), του Ηρακλή (1996-97) και του Εθνικού (1997-98) όπου αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ως αθλητής και προπονητής του. Συνεργάστηκε επίσης με τον Παναθηναϊκό και τον ΝΟ Χίου.
Ως ομοσπονδιακός τεχνικός, οδήγησε σε δύο διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων την Εθνική μας ομάδα την οποία κοουτσάρισε το 1968 και την περίοδο 1973-1982. Το 1968 στο Μεξικό (14η) και το 1980 στη Μόσχα (10η). Ήταν προπονητής της στα Προολυμπιακά του 1968 στο Μιλάνο, του 1979 στο Χβαρ και το 1980 στη Σόφια.
Μαζί του Εθνική ομάδα μετείχε σε 3 Παγκόσμια πρωταθλήματα. Το 1973 στο Βελιγράδι (12η), το 1978 στο Βερολίνο (12η) και το 1982 στο Γκουαγιακίλ (12η). Ακόμη στα προκριματικά του 1973 στο Χβαρ και του 1975 επίσης στο Χβαρ (αποκλείστηκε).
Επίσης στα Ευρωπαϊκά πρωταθλήματα του 1977 στο Φάλκοπινγκ (9η/1η στη Β’ κατηγορία) και του 1981 στο Σπλιτ (10η/2η στη Β’ κατηγορία), καθώς και στα προκριματικά του 1974 στο Λονδίνο (4η αποκλείστηκε) και του 1981 στην Κίκιντα (3η)
Προπονητής της Εθνικής Νέων σε 3 Ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Το 1975 στο Γιόνκεπινγκ (9η), το 1980 στο Σιτάρντ (13η) και το 1992 στο Σοπρόν όπου η ελληνική υδατοσφαίριση κατέκτησε το πρώτο της μετάλλιο (χάλκινο) στις υποδομές με νίκη (9-8) επί της Ιταλίας στον μικρό τελικό.
Ήταν προπονητής της Εθνικής ομάδας Ανδρών, στους Μεσογειακούς Αγώνες του 1975 στο Αλγέρι 4η) και του 1979 στο Σπλιτ (4η).
Ως παίκτης – προπονητής ανέβηκε δύο φορές στην κορυφή του κόσμου με την Εθνική Ενόπλων, ενώ το ανοικτό κολυμβητήριο στην Καστέλα του Πειραιά – «Βοτσαλάκια», έλαβε το όνομα του και πλέον είναι γνωστό ως: Δημοτικό Κολυμβητήριο «Ανδρέας Γαρύφαλλος».
Παρακολουθώντας λοιπόν τις τεράστιες επιτυχίες του «σήμερα» στην ελληνική υδατοσφαίριση, είναι σοφό να συνδέουμε την υπερηφάνεια και συγκίνηση του «παρόντος», με την γνώση και την προσφορά του «παρελθόντος», εφόσον αυτή έχει τόσο πολύ ωφελήσει και συμβάλλει στο άθλημα που όλοι αγαπάμε, σε βάθος χρόνου. Για να έχεις μέλλον, πρέπει να τιμάς το παρελθόν σου…
